Με την αρχή κάθε νέου χρόνου ευχόμαστε στους γύρω μας να αποκτήσουν ένα σωρό πράγματα όπως υγεία, αγάπη, χαρά, ευτυχία κ.α. Κάπου άκουσα πως ό,τι ευχόμαστε στους άλλους συνήθως είναι αυτά που επιθυμούμε για εμάς. Όπως και να έχει, το θέμα είναι πως αυτά που επιθυμούμε, κατά πάσα πιθανότητα η τύχη, το σύμπαν, ο Θεός, ο καθένας σε ότι πιστεύει, δε θα μας τα φέρει απλόχερα εάν κι εμείς δεν κάνουμε κάτι γι’ αυτά. Σκεφτείτε να θέλω να έχω υγεία αλλά να μην τρώω σωστά, να μην γυμνάζομαι κτλ. Πόσο πιθανό είναι η υγεία μου να είναι καλή μέσα στη χρονιά;
Νομίζω πως μέχρι στιγμής ακούγεται λογικό να πρέπει να προσπαθήσει κάποιος για να πετύχει αυτά που θέλει μέσα στη χρονιά. Και ναι, οι ευχές είναι για να μας δίνουν κουράγιο και ελπίδα ότι κάθε επόμενη χρονιά θα είναι η καλύτερή μας. Όμως καθώς τελειώνει η χρονιά πολλοί λένε πως τελικά δεν ήταν και η καλύτερη τους και περιμένουν πως και πως την επόμενη. Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω της υπερβολής και της απολυτότητας των ευχών και των στόχων κάθε χρόνου. Όταν σκεφτόμαστε ‘μακάρι ο χρόνος να μας φέρει υγεία’, έχουμε στο μυαλό μας να είμαστε 100% υγιείς όλο το χρόνο. Κάτι που όπως καταλαβαίνουμε δεν είναι ρεαλιστικό. Αυτό λοιπόν μας δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες όσων αφορά την υγεία μας στο πέρασμα του χρόνου. Το πώς θέτουμε τους στόχους μας σχετίζεται άμεσα με την απογοήτευση ή την ικανοποίηση που θα πάρουμε εάν πραγματοποιηθεί ή όχι ο στόχος. Για να γίνω πιο σαφής, οι στόχοι μας χρειάζεται να έχουνε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ονομάζονται έξυπνοι (SMART GOALS) στόχοι. Κάθε γράμμα υποδηλώνει και το αρχικό του κάθε χαρακτηριστικού.
Οι στόχοι μας λοιπόν, είτε πρόκειται για έναν μήνα είτε ένα χρόνο χρειάζεται να είναι:
- Συγκεκριμένοι (S=Specific)
Αυτό σημαίνει να είναι ξεκάθαροι ώστε να μπορούμε να εστιάσουμε σε αυτούς τις προσπάθειες και τα κίνητρά μας. Ερωτήσεις που μπορούν να βοηθήσουν είναι: Τι θέλω να πετύχω; Γιατί είναι σημαντικός ο στόχος μου; Που βρίσκεται; Εμπλέκεται κάποιος άλλος; Τι μπορεί να με βοηθήσει και τι να με δυσκολέψει; (είτε πρακτικά ζητήματα είτε εσωτερικά μας).
Παράδειγμα:
Έστω ότι στόχος μου είναι αυτό το χρόνο να αποκτήσω καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία. Πιο συγκεκριμένα θα γινόταν: Θέλω να μάθω με ποιους τρόπους και τι χρειάζεται να κάνω ώστε να έχω σταδιακά καλύτερη υγεία μέσα στο χρόνο.
- Μετρήσιμοι (M=Measurable)
Οι στόχοι πρέπει να μπορούν να μετρηθούν ώστε να μπορώ να ξέρω πότε προχωράει και πότε μένει στάσιμος ο στόχος μου. Μπορεί για παράδειγμα να βάζω κάποιες προθεσμίες για την επίτευξή του. Ερωτήσεις: Πόσο πολύ; Πόσοι; Πότε θα ξέρω ότι το έχω πετύχει;
Παράδειγμα:
Εδώ χρειάζεται να μετρήσω πόσο χρόνο θα μου πάρει σύμφωνα με αυτά που χρειάζεται να κάνω, π.χ. να ξεκινήσω διατροφή, γυμναστική και ψυχοθεραπεία, ώστε η υγεία μου να είναι σε ένα καλό επίπεδο, για παράδειγμα σε 2 χρόνια.
- Επιτεύξιμοι (A=Achievable)
Αυτό για μένα είναι ίσως το πιο σημαντικό, πριν ξεκινήσω να μετράω ή να συγκεκριμενοποιώ τους στόχους μου είναι απαραίτητο να αναρωτηθώ εάν αυτό που θέλω μπορεί να γίνει, εάν δηλαδή είναι ρεαλιστικό και πιθανό να συμβεί. Ερωτήσεις: Πόσο ρεαλιστικός είναι αυτός ο στόχος σύμφωνα με πιθανούς περιοριστικούς παράγοντες όπως π.χ. ο χρόνος που διαθέτω; Πως μπορώ να πετύχω αυτό το στόχο; Ποιες δεξιότητες μου θα με βοηθήσουν; Χρειάζομαι κάτι άλλο που δεν έχω; κι αν ναι πως μπορώ να το αποκτήσω ώστε να με βοηθήσει στην επίτευξή του;
Παράδειγμα:
Θα αναρωτηθώ εάν το να ξεκινήσω τη συγκεκριμένη διατροφή ή συγκεκριμένη γυμναστική είναι κάτι ρεαλιστικό, κάτι δηλαδή που μου ταιριάζει και μπορώ να ακολουθήσω σύμφωνα με την εμπειρία μου και την προσωπικότητά μου. Θα μπορώ να κάνω κάθε μέρα γυμναστική ή χρειάζεται να το προσαρμόσω σε εμένα και την καθημερινότητα μου; Τι είδους γυμναστική θα μου ταίριαζε περισσότερο; Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει να βρω κάτι να μου ταιριάζει; Έχω την οικονομική δυνατότητα για όλα αυτά; Εάν όχι μπορώ να βρω κάτι πιο οικονομικό; Μπορώ να τα κάνω όλα μαζί ή καλύτερα να τα αρχίσω ένα-ένα;
- Σχετικοί (R=Relevant)
Εδώ χρειάζεται να αναρωτηθώ κατά πόσο αυτός ο στόχος είναι για μένα, πόσο σχετίζεται με τις αξίες μου, την προσωπικότητά μου, τα θέλω μου. Όσο πιο κοντά σε εμένα τόσο μεγαλύτερο το κίνητρο. Ακόμα, το κατά πόσο ταιριάζει με άλλους στόχους που μπορεί να έχω, εάν θα με βοηθήσει να εξελιχθώ ή θα γίνει τροχοπέδη για άλλους στόχους ή ανθρώπους γύρω μου. Ερωτήσεις: Είναι η σωστή στιγμή; Ταιριάζει με άλλες προσπάθειες μου ή ανάγκες μου; Αξίζει; Είναι εφαρμόσιμος σύμφωνα με το περιβάλλον που ζω; Είμαι ο σωστός άνθρωπος για να τον πετύχω;
Παράδειγμα:
Είναι αυτή η σωστή στιγμή για μένα να αφοσιωθώ στον εαυτό μου; Μπορώ να το κάνω τώρα; Μπορεί κάποιος άλλος να με υποστηρίξει; Μήπως αυτό πάει κόντρα με άλλον στόχο που έχω όπως π.χ. να δουλέψω περισσότερες ώρες;
- Χρονικά Δεσμευμένοι (T=Time–bound)
Αυτό έχει να κάνει με το χρονικό περιθώριο το οποίο βάζω για να πετύχω ένα στόχο είτε κομμάτι του στόχου ώστε να μην ξεφεύγω. Ερωτήσεις: Πότε; Τι μπορώ να κάνω σε 1 μήνα, 6 μήνες, 1 χρόνο από τώρα; Τι μπορώ να κάνω σήμερα ή καθημερινώς για να έρθω ένα βήμα πιο κοντά του; Τι ΔΕΝ μπορώ;
Παράδειγμα:
Για να έχω καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία προϋποθέτει προσπάθεια σε διάφορους τομείς. Πόσο χρόνο θα μου πάρει να βρω το ρυθμό μου; Να συνηθίσω την καινούρια μου καθημερινότητα; Σε πόσο διάστημα θα αρχίσω να νιώθω καλύτερα; Χρειάζομαι μεγαλύτερο ίσως χρόνο προσαρμογής πριν αρχίσω να βλέπω αποτελέσματα;
Είναι σημαντικό το χρονικό περιθώριο να είναι ρεαλιστικό ώστε να μην απογοητευτούμε εάν παρασυρθούμε από τον ενθουσιασμό μας. Μπορούμε να βάζουμε μικρότερους στόχους κάθε φορά και καλύτερα το χρονικό περιθώριο να είναι μεγαλύτερο παρά μικρότερο. Αυτό θα μας δώσει μεγαλύτερη ικανοποίηση και κίνητρο. Για παράδειγμα, εάν θέλω να χάσω 10 κιλά είναι προτιμότερο να βάλω χρονικό περιθώριο να χάσω πρώτα τα 5 κιλά σε 3 μήνες παρά και τα 10 σε 5 μήνες.
Ο τρόπος λοιπόν που θέτουμε του στόχους μας, μας βοηθάει να τους ολοκληρώνουμε καθώς μας προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση και κίνητρο, λιγότερη απογοήτευση, και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο τέλος έχοντας καταφέρει αυτό που είχαμε στο μυαλό μας. Το να ευχόμαστε να αλλάξει όλη μας η ζωή ξαφνικά και τόσο ακραία στην αρχή κάθε χρονιάς που συνήθως μας αποφέρει μεγαλύτερη απογοήτευση στο τέλος της και πτώση της αυτοπεποίθησής μας. Σε ό,τι κι αν πιστεύεις το οποίο μπορεί να σου φέρει όσα ζητάς, θυμήσου να αρχίσεις να πιστεύεις και στον εαυτό σου, εσύ είσαι που θα κάνεις τα όνειρά σου πραγματικότητα με υπομονή, επιμονή, προσπάθεια και έξυπνους στόχους.
Πηγές:
Doran, G. T. (1981). There’s a SMART way to write management’s goals and objectives. Management review, 70(11), 35-36.
Χασταλή – Σιταρά Μαρία
Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπεύτρια
https://m.facebook.com/ChastaliSitaraMaria
