Η αυτοπεποίθηση είναι το κατά πόσο πιστεύουμε ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε και να τα καταφέρουμε σε κάποια συνθήκη ή δυσκολία και στις απαιτήσεις της. Από το πόσο δηλαδή εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, την κρίση μας και τις δυνατότητες μας. Κάποιοι μπορεί να έχουν υψηλή αυτοπεποίθηση σε όλους τους τομείς της ζωής τους ενώ κάποιοι άλλοι σε μερικούς. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να έχει υψηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης σε επαγγελματικά ζητήματα αλλά χαμηλά επίπεδα σε ερωτικά ζητήματα. Σημαντικό είναι ότι η αυτοπεποίθηση δεν είναι κάτι σταθερό κατά τη διάρκεια της ζωής μας και επηρεάζεται από τα γεγονότα που βιώνουμε αλλά και από το πόση προσπάθεια έχουμε κάνει για να τη διατηρήσουμε σε σχετικά σταθερά επίπεδα με γερά θεμέλια. Όταν μιλάμε για χαμηλή αυτοπεποίθηση, το άτομο δεν έχει μια ρεαλιστική εικόνα για τον εαυτό του, αντίθετα πιστεύει ότι είναι λιγότερο ικανός απ’ ότι είναι. Η υγιής αυτοπεποίθηση περιλαμβάνει μια ρεαλιστική εικόνα προς το άτομό μας συμπεριλαμβανομένου όσα έχουμε καταφέρει ως τώρα, τις δυνατότητες μας και την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε διάφορες καταστάσεις.
Τι συμβάλει στη διαιώνιση της
Ο τρόπος σκέψης μας συμβάλει στην μείωση της αυτοπεποίθησής μας. Όλοι οι άνθρωποι άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο κάνουμε κάποια γνωστικά λάθη στον τρόπο που σκεφτόμαστε τα οποία τα έχω αναλύσει στο άρθρο Οι σκέψεις μου ευθύνονται τα οποία μειώνουν ή συντηρούν τα χαμηλά επίπεδα της αυτοπεποίθησής μας. Κάποιες ακόμα σκέψεις ή συμπεριφορές που κάνουμε στη ζωή μας και επηρεάζουν αρνητικά την θετική/ρεαλιστική αυτοεικόνα μας είναι:
- Το να κρίνουμε τις πράξεις μας με βάση τι είναι ηθικό και τι όχι (π.χ. καλό – κακό). Αντ’ αυτού εάν εξετάζουμε τις πράξεις μας ως λειτουργικές για εμάς ή όχι παρά ως ηθικές ή όχι δε θα μένουμε πίσω στα θέλω μας και στις ανάγκες μας.
- Πολλές φορές συγκρινόμαστε με τους άλλους και τις δικές τους επιτυχίες ενώ είναι πιο ρεαλιστικό και υγιές να συγκρινόμαστε με τον εαυτό μας στο παρελθόν και τι έχουμε καταφέρει ή βελτιώσει έως τώρα καθώς ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και μοναδικός.
- Είναι επίσης κοινό οι άνθρωποι να έχουν υπερβολικά υψηλές προσδοκίες είτε από τον εαυτό τους είτε από τους άλλους με αποτέλεσμα να απογοητεύονται. Οι υψηλές αυτές προσδοκίες προκαλούν στο μυαλό μας μια αίσθηση τελειότητας. Κάτι που φυσικά δεν υπάρχει κι έτσι δημιουργείτε ένας φαύλος κύκλος αυτομείωσης. Το να κάνουμε λάθη είναι στην ουσία η ίδια μας η φύση και η αποδοχή αυτού προσφέρει μια αίσθηση απελευθέρωσης.
- Λόγω των συνεχών απογοητεύσεων καταλήγουμε να ζούμε παθητικά με τον φόβο να δοκιμάσουμε οτιδήποτε καινούριο και ευχάριστο κάτι που μειώνει κατά πολύ τις ευκαιρίες να εξερευνήσουμε τις πραγματικές μας δυνατότητες και ικανότητες.
Πώς μας επηρεάζει η χαμηλή αυτοπεποίθηση
Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση είναι πιθανό να έχουν κάποιες από τις παρακάτω δυσκολίες:
- Ψάχνουν συνεχώς την επιβεβαίωση για όσα κάνουν, λένε ή είναι, από τους άλλους.
- Δεν δοκιμάζουν νέες εμπειρίες με τον φόβο ότι θα αποτύχουν ενώ και σε όσα κάνουν ή έχουν κάνει δεν νιώθουν επιτυχημένοι.
- Κάνουν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό τους, τους άλλους και τις καταστάσεις της ζωής γενικότερα.
- Κάνουν αυτοκριτική και αυτοαμφισβητούνται.
- Έχουν άγχος.
- Απομονώνονται γιατί δυσκολεύονται σε κοινωνικές συναναστροφές.
- Απολογούνται διαρκώς.
- Παραμελούν την φροντίδα του εαυτού τους είτε εξωτερικά είτε εσωτερικά είτε και τα δυο.
- Νιώθουν ανεπαρκείς, αποτυχημένοι, ανίκανοι και ότι δεν αξίζουν.
- Βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως μοναξιά, θλίψη, απογοήτευση, ντροπή.
- Είναι αναποφάσιστοι, χωρίς κίνητρο και στόχους.
- Έχουν προβλήματα στις σχέσεις τους.
- Έχουν προβλήματα στα επαγγελματικά τους ή σε άλλους τομείς.
- Έχουν αρνητική εικόνα σώματος.
- Έχουν προβλήματα υγείας.
- Δυσκολεύονται να θέσουν όρια.
- Δεν εκφράζουν την άποψη τους, τα θέλω τους και τις ανάγκες τους.
- Έχουν κατάθλιψη.
- Είναι υπερευαίσθητοι στην κριτική.
- Απορρίπτουν κομπλιμέντα καθώς δεν πιστεύουν ότι είναι αληθινά.
Πώς να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση μας
- Ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης καταστάσεων που μοιάζουν δύσκολες ή αγχογόνες.
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων.
- Αξιολόγηση και αναθεώρηση των δυσλειτουργικών σκέψεων.
- Αναγνώριση και καταγραφή των επιτυχιών, των δυνατοτήτων μας και των ικανοτήτων μας.
- Ενίσχυση και επιβράβευση εαυτού για κάθε επιτυχία αλλά και κάθε προσπάθεια ασχέτως την κατάληξη.
- Δοκιμή νέες εμπειριών ξεκινώντας από την πιο βατή για εμάς. Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν αποτύχουμε δε θα μας επηρεάσει σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο εάν δοκιμάζαμε κάποια άλλη. Μέσα από τις νέες εμπειρίες αξιολογούμε τον εαυτό μας και παρατηρούμε τα θετικά μας καθώς και τι μάθαμε μέσα από αυτές.
- Εκμάθηση του πώς να εκφράζουμε τις ανάγκες μας και τα θέλω μας αλλά και πώς να βάζουμε τα όρια μας με σεβασμό προς τον εαυτό μας και τους άλλους. Περισσότερα για τα όρια θα βρείτε εδώ: Πως να βάλω όρια και να διεκδικήσω.
Χασταλή – Σιταρά Μαρία
Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπεύτρια
https://m.facebook.com/ChastaliSitaraMaria
