Πανελλήνιες εξετάσεις,· περίοδος ορόσημο για τους περισσότερους μαθητές, καθώς ένας κύκλος κλείνει και ξεκινά μια νέα εποχή, η πολυπόθητη φοιτητική ζωή. Με την ανάρτηση των βαθμολογιών, οι μαθητές που πετυχαίνουν τους βαθμούς που στόχευαν -και οι οικογένειές τους- απολαμβάνουν με χαρά τον καρπό των κόπων τους, κάνουν όνειρα και ανυπομονούν για το νέο ξεκίνημα. Τι συμβαίνει, όμως, με εκείνους που δεν καταφέρνουν να πραγματοποιήσουν το στόχο τους;
Στο πλαίσιο του εξετασιοκεντρικού συστήματος της ελληνικής πραγματικότητας δυστυχώς η επιτυχία στις Πανελλήνιες συχνά καταλήγει να είναι αυτοσκοπός της εκπαίδευσης. Από πολύ μικρή ηλικία ο μαθητής βομβαρδίζεται διαρκώς με ερεθίσματα που ενισχύουν την πεποίθηση πως αποφοιτώντας πρέπει να «επιτύχει» με την εισαγωγή του στο Πανεπιστήμιο. Συνεπώς, όταν κάτι τέτοιο δε συμβεί, το παιδί συχνά αναπτύσσει αρνητικά συναισθήματα θλίψης, ματαίωσης και θυμού. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να ενισχυθούν περαιτέρω, όταν έχει να αντιμετωπίσει την πίεση της κριτικής του κοινωνικού περιβάλλοντός του και κυρίως μία έντονα επικριτική στάση των γονιών του. Σε τέτοια περίπτωση, το παιδί οδηγείται σε μια γενικευμένη εσωτερίκευση της αποτυχίας, συχνά αυτό-αμφισβητείται, νιώθει ανεπαρκές, έχει τάσεις ηττοπάθειας, απομόνωσης και νιώθει ενοχές πως απογοήτευσε και πλήγωσε τους γονείς τους. Μια μακροχρόνια τέτοια συναισθηματική κατάσταση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάθλιψη ή/και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
Για όλα τα παραπάνω το οικογενειακό περιβάλλον και κυρίως οι γονείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, τόσο κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις, ως πρόληψη, όσο και σε μια ενδεχόμενη αποτυχία σε αυτές.
«Το παιδί μου απέτυχε στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Πώς μπορώ να το βοηθήσω;»
- Διαχειριστείτε, εξ αρχής, τα δικά σας αρνητικά συναισθήματα, ώστε να μην επιβαρύνετε περισσότερο το παιδί. Τα παιδιά αφουγκράζονται, μείνετε ψύχραιμοι και μην ενισχύετε, λεκτικά ή με τη στάση σας, τις ενοχές και την συναισθηματική φόρτισή τους.
- Αφήστε στο παιδί τον χώρο και τον χρόνο να βιώσει όλο αυτό που περνά και να ηρεμήσει με τις δικές του ταχύτητες, χωρίς εντάσεις, αλλά και χωρίς καλοπροαίρετη πίεση να περάσει άμεσα σε δράση. Όταν επανέλθει και αισθανθεί έτοιμο, κάνετε εποικοδομητικό διάλογο κι ακούστε τις ανησυχίες του, παραμένοντας υποστηρικτικοί.
- Προσκαλέστε το παιδί να σας μιλήσει ελεύθερα, να εκφράσει όσα βιώνει, όσα σκέφτεται και αισθάνεται, να νιώσει ασφαλές κοντά σας και αποδεκτό από εσάς, άνευ όρων.
- Εκδηλώστε και εκφράστε ρητά την ανιδιοτελή αγάπη σας προς το παιδί, διαβεβαιώνοντάς το πως αυτή δεν αυξομειώνεται ανάλογα με τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις και επιτυχίες. Μοιραστείτε, με την ευκαιρία, δικές σας αποτυχημένες προσπάθειες, λάθη και τρόπους που βοήθησαν να ανακάμψετε.
- Προσπαθήστε να αναπλαισιώσετε την έννοια της αποτυχίας. Μιλήστε για το δίδαγμα που μας χαρίζει, για το πώς μας προσφέρει την ευκαιρία να εντοπίζουμε τα λάθη μας, να βελτιωνόμαστε και να ανασχεδιάζουμε ένα πιο αποτελεσματικό πλάνο για το μέλλον. Σεβόμενοι τα «θέλω» και τις ανάγκες του παιδιού, προσπαθήστε να το βοηθήσετε να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις.
- Αν παρατηρήσετε πως το παιδί απομονώνεται, εκδηλώνει παρατεταμένο αίσθημα δυσφορίας και δυσλειτουργικές συμπεριφορές, απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας ή/και ιδανικά παροτρύνετέ το να λάβει το ίδιο βοήθεια από ειδικό.
«Πώς να διαχειριστείς μία ενδεχόμενη αποτυχία σου στις Πανελλήνιες εξετάσεις;»
- Μοιράσου παρόντα συναισθήματα και σκέψεις με άτομα που νιώθεις άνεση και συναισθηματική ασφάλεια. Μην αυτοτιμωρείσαι, πάρε το χρόνο σου και μίλα για ό,τι βιώνεις. Αν νιώσεις πως δεν μπορείς να το διαχειριστείς μόνος/η, μπορείς πάντα να αναζητήσεις βοήθεια ειδικού.
- Θυμήσου πως μία αποτυχία σε εξετάσεις δεν σε στιγματίζει για μια ζωή και δεν σημαίνει το παραμικρό για την αξία, τις ικανότητες, την ευφυία ή την προσωπικότητά σου. Αντίθετα, αποτελεί ευκαιρία για ενδοσκόπηση, για αυτοκριτική και σε φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο στόχο σου.
- Το μέλλον μας δεν καθορίζεται από τις αποτυχίες και τις επιτυχίες, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε αυτές. Για τον επιστήμονα Tόμας Έντισον η αποτυχία συνιστά το εφαλτήριο της επιτυχίας καθώς, αφού εφηύρε τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, δήλωσε το περίφημο: «Δεν απέτυχα. Απλά βρήκα 10.000 τρόπους που δεν δούλεψαν».
- Οι εξετάσεις ανήκουν στο παρελθόν. Επικεντρώσου στο παρόν και το μέλλον, χρησιμοποιώντας τα πιθανά παρελθοντικά λάθη που εντόπισες ως βοηθό για επίτευξη των νέων στόχων σου.
- Μίλα χωρίς ενδοιασμούς στους γονείς σου για αυτό που επιθυμείς να κάνεις στη συνέχεια και επανασχεδίασε ένα ρεαλιστικό πλάνο. Οι Πανελλήνιες είναι μία από τις πολλές ευκαιρίες και επιλογές που θα προκύψουν στην πορεία της ζωής σου. Ανασυγκροτήσου για τις επερχόμενες.
- Μην ξεχνάς πως η ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες, οι οποίες μας δίνουν κάθε φορά την ευκαιρία να μετατρέπουμε την απογοήτευση σε πλεονέκτημα και να εξελισσόμαστε ως άνθρωποι επιδιώκοντας νέους στόχους.
«Η επιτυχία είναι να προχωράς από αποτυχία σε αποτυχία, χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου».
(Winston Churchill, Nobel Prize in Literature, 1953)
Χατζηθεοδώρου Ειρήνη
-D.U. Traduction-Interprétation trilingue et Relations Internationales, Université Marc Bloch-Strasbourg II
-HND in Counselling and Psychology, QLS Level 5
