Η έννοια της αυτοφροντίδας έχει γίνει πιο γνωστή τον τελευταία χρόνια και αφορά στην φροντίδα του εαυτού όπως λέει και η ίδια η λέξη. Τι σημαίνει όμως ακριβώς; Τι περιλαμβάνει και πως θα μπορούσε κάποιος να την “παρεξηγήσει”;
Η αυτοφροντίδα λοιπόν περιλαμβάνει συμπεριφορές μας στην καθημερινότητα οι οποίες προάγουν την υγεία μας είτε μιλάμε για τη σωματική είτε για την ψυχολογική. Η αυτοφροντίδα είναι μια συνειδητή επιλογή κι αυτό σημαίνει πως μπορεί να χρειάζεται συχνές υπενθυμίσεις και προσπάθειες από εμάς για την διατήρησή της καθιστώντας την μια στάση ζωής.
Πολλές φορές και από πολλούς ανθρώπους η έννοια της αυτοφροντίδας είναι συνυφασμένη με τον εγωισμό ή τον εγωκεντρισμό, οτι δηλαδή, εαν φροντίζει κάποιος τον εαυτό του δεν σκέφτεται κανέναν άλλο πέρα από τον εαυτό του. Αυτό πράγματι θα μπορούσε να συμβεί αλλά τότε δε θα μιλούσαμε για αυτοφροντίδα αλλά για κάτι άλλο. Είμαστε άνθρωποι, αυτό σημαίνει πως έχουμε ανάγκες, όλοι μας, είτε είμαστε ελεύθεροι, σε σχέση, παντρεμένοι, με παιδιά, χωρίς παιδιά, φίλοι, συγγενείς, εργαζόμενοι. Ακόμα κι εκείνοι που έχετε συνηθίσει να φροντίζετε περισσότερο τους άλλους απ’ ότι τον εαυτό σας, σκεφτείτε πόσο καλύτερα θα φροντίζατε τους άλλους εαν πρώτα είχατε καλυμμένες τις δικές σας ανάγκες. Για παράδειγμα, έστω ότι η φίλη σας έχει ανάγκη να μιλήσει και σας καλεί, όμως εσείς είστε τόσο κουρασμένη από την δύσκολη ημέρα που είχατε και με μεγάλη δυσκολία την ακούτε και της συμπαραστέκεστε. Πόσο πιο κοντά της θα ήσασταν εαν πρώτα είχατε κοιμηθεί λίγο και ήσασταν πιο ξεκούραστοι; Στην ουσία θα βοηθούσατε όχι μόνο τον εαυτό σας να εκπληρώσει την ανάγκη της ξεκούρασης αλλά και η φίλη σας θα ένιωθε οτι την ακούτε, την καταλαβαίνετε και θέλετε να την βοηθήσετε πραγματικά.
Πως όμως θα ξεκινήσουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας;
- Μαθαίνουμε να καταλαβαίνουμε ποιές είναι οι ανάγκες μας. Αυτό σημαίνει πως μαθαίνουμε τις αντιδράσεις του σώματος μας και τα συναισθήματα που εμπεριέχονται σε αυτά. Π.χ. είμαστε αγχωμένοι; Ίσως πρέπει να βρούμε τρόπο να χαλαρώσουμε ή να αναβάλλουμε κάποιες υποχρεώσεις.
- Αφού μάθουμε το σώμα μας και τις ανάγκες του, μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε μέχρι που μπορούμε ή δε μπορούμε να προσφέρουμε καθώς και τί μπορούμε και τί όχι να δεχθούμε. Να δούμε δηλαδή ποιά είναι τα όρια μας σε όλους τους τομείς της ζωής μας όπως στην εργασία, στις φιλικές σχέσεις ή την οικογένεια, να τα εκφράζουμε και να τα τηρούμε. Το συναίσθημα εκεί μπορεί να βοηθήσει σε μια τέτοιου είδους αναγνώριση. Για παράδειγμα, όταν κάποιος μας φωνάξει κι εμείς νιώσουμε απειλή ή φόβο εκεί πρέπει να δείξουμε στον άλλο οτι δε μπορούμε να δεχθούμε μια τέτοιου είδους συμπεριφορά ξανά. Στο πως μπορεί να γίνει αυτό βοηθάνε οι δεξιότητες υγιούς επικοινωνίας και διεκδίκησης. Τα όρια είναι χρήσιμα και απαραίτητα για την αποφυγή πίεσης, άγχους, απογοήτευσης, και γενικά για την προαγωγή της ψυχικής και σωματικής μας υγείας.
- Προσπαθούμε να έχουμε δραστηριότητες στην καθημερινότητα μας που να μας προσφέρουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση πέρα από τις υποχρεώσεις μας.
- Ο επαρκής ύπνος, οι θρεπτικές τροφές, και η άσκηση, είναι η “βενζίνη” του εγκεφάλου μας και του σώματός μας ώστε να λειτουργούν πιο αποδοτικά.
- Να περνάμε χρόνο με ανθρώπους που μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια να είμαστε ο εαυτός μας, να επικοινωνούμε τις σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, τις ανάγκες μας, τα θέλω μας και τα… δεν θέλω μας. Ανθρώπους που δε μας κρίνουν ή κατακρίνουν αλλά μας καταλαβαίνουν και μας στηρίζουν.
- Είναι σημαντικό να εκφράζουμε και να μοιραζόμαστε όσα σκεφτόμαστε και νιώθουμε που μας βαραίνουν με κάποιον ή κάποιους ανθρώπους στην καθημερινότητας μας, κι εαν δεν νιώθουμε πως έχουμε κάποιον να τα μοιραστούμε, να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
- Φροντίζω τον εαυτό μου επίσης σημαίνει πως δεν τον κατακρίνω, δεν τον επικρίνω ούτε τον τιμωρώ αν κάνει ένα λάθος αλλά τον κατανοώ και τον συμπονώ. Έτσι θα μάθω καλύτερα τον εαυτό μου και το πως μπορώ να κάνω κάτι διαφορετικό την επόμενη φορά χωρίς ενοχές και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα τα οποία στο τέλος θα καταφέρουν μόνο να με αποθαρρύνουν.
- Ακόμα, είναι σημαντικό να μπορώ να ζητάω βοήθεια όταν τη χρειάζομαι καθώς το να προσπαθώ να είμαι σούπερ ήρωας μάλλον θα καταλήξει σε εξουθένωση, περισσότερο άγχος, μοναξιά και γενικά επιδείνωση της όποιας κατάστασης βιώνω.
- Μερικές φορές οι δύσκολες αποφάσεις στην ζωή είναι αυτοφροντίδα. Όπως για παράδειγμα το να αποφασίσω να φύγω από ένα άσχημο εργασικό περιβάλλον ή μια σχέση οποιουδήποτε είδους που δεν με καταλαβαίνει, δε με στηρίζει, δεν υπάρχει υγιής επικοινωνία ή μπορεί να είναι ακόμα και κακοποιητική.
- Σημαντικό είναι να μάθω να ξεχωρίζω ποιές και πόσες ευθύνες είναι δικές μου για να αναλάβω καθώς αναλαμβάνοντας περισσότερες ευθύνες, ευθύνες άλλων, αυξάνω το άγχος, την πίεση, τις δυσκολίες που βιώνω, έχω λιγότερο χρόνο για τον εαυτό μου και πιθανόν να σκέφτομαι και ότι δεν μου αναγνωρίζεται αυτή η προσπάθεια με αποτέλεσμα να απογοητεύομαι και να θυμώνω.
- Αναγνωρίζοντας καθημερινά όσα έχω ή έχω καταφέρει και όντας ευγνώμων γι΄αυτά, ενισχύει την ψυχική μας ανθεκτικότητα, δηλαδή να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που προκύπτουν καλύτερα. Μια λίστα ή ένα ημερολόγιο ίσως να βοηθούσε στο να τα οργανώσουμε μέσα στο μυαλό μας.
- Ακόμα, αν και θα μπορούσαμε να βρούμε πολλά ακόμα παραδείγματα αυτοφροντίδας, σκοπός είναι ο καθένας μας να συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό που έχει ανάγκη. Παραδείγματα άλλα μπορεί να είναι: να βάζει στόχους, να κάνει σωστή οικονομική διαχείριση, να σπουδάζει κάτι που επιθυμούσε καιρό ή να επεκτείνει γενικώς τις γνώσεις του με όποιον τρόπο επιθυμεί. Να αναγνωρίσει ποιες συμπεριφορές του κάνουν κακό όπως π.χ. μεγάλη και συχνή έκθεση στα κοινωνικά δίκτυα, έλλειψη κοινωνικής ζωής, μειωμένη προσωπική υγιεινή, μειωμένη διασκέδαση, ελάχιστος ποιοτικός χρόνος με τον εαυτό, τους φίλους ή τον/την σύντροφο, κ.α.
Τέλος, να τονίσω την σημαντικότητα του να είμαστε συνεπής στην αυτοφροντίδα μας καθώς εαν δε γίνεται συστηματικά, το αποτέλεσμα δεν θα είναι το επιθυμητό. Κάθε μέρα χρειάζεται όπως φροντίζουμε για όλους τους άλλους αλλά και για τις υποχρεώσεις μας, να υπάρχει κάτι έστω μικρό και για εμάς. Έστω λίγα λεπτά μέσα στην ημέρα που θα μας προσφέρουν αυτό που χρειαζόμαστε είναι ικανά να γεμίσουν τις μπαταρίες μας και να μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα ψυχολογικά και σωματικά.
Χασταλή – Σιταρά Μαρία
Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπεύτρια
https://m.facebook.com/ChastaliSitaraMaria
