“Αφού δεν έχω κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα γιατί να κάνω ψυχο-θεραπεία;”
Η λέξη ‘θεραπεία’ υποδηλώνει πως κάτι υπάρχει που χρειάζεται να θεραπευτεί. Μια πολύ καλή ερώτηση και απορία από πολλούς που ακούω αρκετά συχνά. Αρχικά, να ξεκινήσω λέγοντας πως ναι, υπάρχουν διαφόρων ειδών ψυχικές παθήσεις στις οποίες ένας άνθρωπος μπορεί να παρουσιάζει μειωμένη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα του κι έτσι η ψυχοθεραπεία (αρκετές φορές σε συνδυασμό με τη φαρμακοθεραπεία) μπορεί να τον βοηθήσει να βρει μια ισορροπία στην καθημερινότητα του.
Η αλήθεια είναι πως αυτός ο συνδυασμός λέξεων (ψυχή και θεραπεία) όντως παραπέμπει σε αυτό που οι περισσότεροι έχουν στο μυαλό τους. Για να εξηγήσω καλύτερα αυτό που θέλω να πω, ας υποθέσουμε πως αυτή η διαδικασία δεν λεγόταν ψυχο-θεραπεία αλλά ψυχο-γνωσία. Οι λέξεις ψυχή και γνώση θεωρώ πως μπορούν να καλύψουν την διαδικασία αυτή στην οποία ένας άνθρωπος γνωρίζει καλύτερα την ψυχή του. Στην ουσία αποκτά αυτογνωσία, γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του, το χαρακτήρα του, την προσωπικότητα του, τα συναισθήματα του, τα όρια του και τον τρόπο να διεκδικήσει τις επιθυμίες του. Βρίσκει έναν τρόπο να βελτιώσει τον εαυτό του και τις σχέσεις του είτε αυτές είναι φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές, ή οικογενειακές. Για πολλά από αυτά δεν είμαστε γεννημένοι να τα ξέρουμε. Πολλά απ’ αυτά δεν μας τα μαθαίνουν όταν είμαστε παιδιά. Άλλα είναι κοινωνικές δεξιότητες και μαθαίνονται, άλλα τα βρίσκουμε κοιτάζοντας μέσα μας. Όμως πολλές φορές όσο κι αν προσπαθήσουμε μόνοι μας, οι οπτικές γωνίες που έχουμε κάποια στιγμή εξαντλούνται και χρειαζόμαστε μια άλλη οπτική, ίσως πιο ‘ρεαλιστική’.
Μη σας τρομάζει η λέξη ρεαλισμός. Δεν υπονοώ ότι κάποιοι βρίσκονται σε φανταστικό κόσμο, αλλά για να δώσω ένα πιο συγκεκριμένο και κατανοητό παράδειγμα σκεφτείτε τη φράση: ‘Δεν θα καταφέρω ποτέ να πάρω πτυχίο’. Η φράση αυτή μέσα επειδή εμπεριέχει τη λέξη ‘ποτέ’ δεν θεωρείται ρεαλιστική για δυο κυρίως λόγους. Πρώτον, είναι μια φράση πολύ απόλυτη, αφήνοντας απέξω άλλα ενδεχόμενα, αλλά και προβλεπτική: ότι κάποιος μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει στο μέλλον και αυτό είναι ότι δεν θα τα καταφέρει. Ενώ εάν αυτή η σκέψη αντικατασταθεί με τη σκέψη: ‘Ίσως δεν καταφέρω να περάσω αυτό το μάθημα σε αυτό το εξάμηνο, αλλά αν διαβάσω στο επόμενο καλύτερα, θα τα καταφέρω’ μας κάνει να νιώθουμε λίγο καλύτερα έτσι; Μαθαίνοντας λοιπόν άλλες οπτικές γωνίες για σκέψεις που κάνουμε μπορεί να μας αλλάξει το πώς νιώθουμε για μια κατάσταση και να μειωθεί θλίψη, η απογοήτευση και ο φόβος αλλά και να προστεθεί μια δόση αισιοδοξίας και ελπίδας.
Αυτό το παράδειγμα είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα το οποίο δεν αφορά καν κάποιον άλλο σωστά; Εάν λοιπόν τέτοιες μικροαλλαγές γίνουν σε διάφορες καταστάσεις και σκέψεις τις καθημερινότητας μας που έχουν και άμεση σχέση με άλλους ανθρώπους πόσο μπορεί να αλλάξουν οι σχέσεις μας; Δεν κάνουμε ψυχοθεραπεία για να θεραπευτούμε απαραίτητα από κάτι λοιπόν αλλά για να βελτιώσουμε τον εαυτό μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους και να γνωρίσουμε καλύτερα την ψυχή μας.
Μαρία Χασταλή – Σιταρά – BSc Psychology, MSc Psychotherapy
