Γράφει η Αλίκη Διακάκη
Δύναται η κοινωνιολογία να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σήμερα; Σκέφτεσαι να ακολουθήσεις αυτές τις σπουδές αλλά δεν ξέρεις αν μπορείς να κάνεις καριέρα; Ποιες είναι οι δυσκολίες που θα αντιμετωπίσεις; Πού μπορείς να απορροφηθείς μετά; Σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα μας δίνει απαντήσεις μια ιταλίδα κοινωνιολόγος.
Θέλετε να μας πείτε λίγα πράγματα για τη δουλειά σας;
Εργάζομαι ως κοινωνιολόγος. Εκπαιδεύτηκα αρχικά στις πολιτικές επιστήμες και τη διεθνή συνεργασία αλλά μετά συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν ακριβώς αυτό με το οποίο ήθελα να δουλέψω. Μου αρέσει πολύ να ακούω ιστορίες ανθρώπων, να γνωρίζω διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και να προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει σε ορισμένα άτομα που βρίσκονται, ας πούμε, σε πιο μειονεκτική θέση. Έτσι, ξεκίνησα αυτή τη μελέτη στην κοινωνιολογία με το διδακτορικό μου. Πάνε περισσότερα από 10 χρόνια που εργάζομαι σε αυτόν τον τομέα. Και συγκεκριμένα , το αντικείμενο μου είναι η εργασιακή κοινωνιολογία. Με ενδιαφέρει να μελετήσω τις συνθήκες εργασίας, ξεκίνησα με τη μεταναστευτική εργασία, καθώς, όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου στην Ιταλία, υπήρχε ένα μεγάλο κίνημα μεταναστών εργατών στη γεωργία.
Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να εφαρμοστεί αυτή η έρευνα στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων;
Η γνώμη μου είναι ότι η έρευνα δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Κάνουμε απλώς το μικρό μας κομμάτι, που είναι η αναγνώριση και η εξήγηση μηχανισμών ,παράγοντας, νομίζω, έναν λόγο που είναι διαφορετικός. Και είμαστε σε θέση να συζητήσουμε αυτά τα θέματα με ένα μεγάλο κοινό. Όπως με τους μαθητές, για παράδειγμα, που έχουμε τη δυνατότητα να συναντιόμαστε, με τους δημοσιογράφους όταν μας ζητάνε να πούμε την άποψη μας ή σε ένα ευρύτερο κοινό, κάθε φορά που μας το ζητούν. Με τα συνδικάτα δουλεύουμε πολύ, καθώς παρουσιάζουν αδυναμίες ως προς την αντιμετώπιση των τρεχουσών προκλήσεων, έτσι συνεργαζόμαστε για να βελτιώσουμε την προσέγγιση εργαζομένων, καθώς αλλάζει το τοπίο. Νομίζω ότι η βελτίωση των εργασιακών συνθηκών είναι ο βασικός μας στόχος ή μάλλον απόπειρα. Αυτός, νομίζω, είναι ένας από τους κύριους λόγους που κάποιος επιθυμεί να κάνει καριέρα στην κοινωνιολογία, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των ανθρώπων.
Πόσο εφικτό πιστεύετε ότι είναι για κάποιον να κάνει καριέρα στην κοινωνιολογία, με βάση την εμπειρία σας και ποιες είναι οι δυσκολίες που θα συναντούσε κάποιος;
Καταρχάς θα έλεγα ότι κανείς δεν είναι αντικειμενικός όταν ξεκινά να σπουδάζει. Η κοινωνιολογία είναι πολύ ενδιαφέρουσα γιατί σου δίνει εργαλεία για να καταλάβεις την κοινωνία. Αλλά το πώς θα τα αξιοποιήσεις εξαρτάται από η δική σας ευαισθησία. Έτσι, υπάρχουν, για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι που σπουδάζουν κοινωνιολογία και θέλουν να γίνουν HR ή να απασχοληθούν σε κάτι πολύ διαφορετικό. Είναι ένα εργαλείο για να εξερευνήσεις την κοινωνία και μετά το χρησιμοποιείς σύμφωνα με τον στόχο που έχεις θέσει για την επαγγελματική σου ζωή. Αλλά για να επανέλθω στην ερώτησή σας για πόσο δύσκολο είναι, είναι κάπως δύσκολο. Εξαρτάται επίσης πολύ από τη χώρα στην οποία βρίσκεστε, επομένως πιθανώς τα πράγματα που λέμε σχετίζονται κυρίως με το ιταλικό πλαίσιο. Αν και είχα λίγη εμπειρία στο εξωτερικό, αλλά κυρίως η επαγγελματική μου ζωή ήταν στην Ιταλία. Δεν είναι εύκολο, γιατί η πανεπιστημιακή καριέρα είναι ένας μακρύς και επισφαλής δρόμος. Ξεκινάς συνήθως με διδακτορικό. Αυτό που βλέπω τώρα είναι ότι τα διδακτορικά γίνονται όλο και πιο περιοριστικά ως προς τον αριθμό των μαθητών που μπορούν να εγγραφούν. Μετά αρχίζεις για αρκετά χρόνια να είσαι μεταδιδακτορικός συνεργάτης. Μια θέση λοιπόν που δεν είσαι ακόμη ερευνητής αλλά ούτε φοιτητής πια. Άρα είναι κάτι ενδιάμεσο. Όταν όμως παίρνεις μια θέση, παρότι οι μισθοί είναι καλοί, το μέλλον είναι αβέβαιο. Η θέση μπορεί να διαρκέσει ένα χρόνο, ενάμιση χρόνο, δύο χρόνια. Και μετά δεν ξέρεις τι θα ακολουθήσει.
Ποιοι είναι οι κύριοι κλάδοι που πιστεύετε ότι θα ήταν επωφελές ένα πτυχίο κοινωνιολογίας;
Αν κοιτάξω τους μαθητές μου, για παράδειγμα, ποιος είναι ο τομέας εξειδίκευσής τους ή τι θα κάνουν στη ζωή τους υπάρχουν πολλές εκδοχές, κάποιοι ενδιαφέρονται να γίνουν κοινωνικοί λειτουργοί. Ξέρω ότι υπάρχουν συγκεκριμένες σπουδές για τα κοινωνικά έργα, αλλά ένας δρόμος θα μπορούσε να είναι η κοινωνιολογία. Είναι πολύ ενδιαφέρον εργαλείο κατανόησης της κοινωνίας γιατί έχουμε πολλούς διαφορετικούς κλάδους. Έτσι η κοινωνιολογία θα μπορούσε να μελετήσει, για παράδειγμα, την εργασία, όπως στην περίπτωσή μου, θα μπορούσε κάποιος να μελετήσει τον πολιτισμό ή τη νεολαία, πολλά διαφορετικά πράγματα. Όταν ξεκινά κάποιος και μελετά αυτά τα θέματα, έχει ένα ευρύτερο όραμα για την κοινωνία γενικά, κάτι που είναι καλό. Πολλοί άνθρωποι εργάζονται σε ένα κοινωνικό κέντρο με οικογένειες μεταναστών ή με νέους στο σχολείο ή στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού σε διάφορες εταιρείες.
Γιατί πιστεύετε ότι θα ήταν ωφέλιμο για κάποιον να σπουδάσει κοινωνιολογία, εάν επιθυμεί μια τέτοια θέση. Ποιο θα ήταν το πλεονέκτημά τους, σε σύγκριση με κάποιον που έχει σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων, για παράδειγμα;
Κάνουμε πολλή εκπαίδευση στη μεθοδολογία, η οποία νομίζω ότι είναι χρήσιμη για διαφορετικές κατηγορίες εργαζομένων. Για παράδειγμα, οι σχεδιαστές κάνουν πολλή έρευνα χρηστών, η οποία περιλαμβάνει συνεντεύξεις από ανθρώπους. Και με αυτήν την εκπαίδευση στην κοινωνιολογία, εκπαιδεύεσαι πολύ στη μεθοδολογία και στο πώς να παίρνεις συνεντεύξεις από ανθρώπους, πώς να καταλάβεις ποιος είναι ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν στη συνέχεια σε τέτοιες θέσεις, επειδή είναι εκπαιδευμένοι να κατανοούν κατά κάποιο τρόπο το υπόβαθρο, την κοινωνική θέση.
Τι θα συμβουλεύατε να αναζητήσει ένας νέος φοιτητής;
Πραγματικά, για μένα, όπως και για την ερευνητική ομάδα μου, η οπτική μας στη ζωή και στη δουλειά είναι να ασχολούμαστε πραγματικά με την κοινωνιολογία με έναν τρόπο που συμμετέχουμε σε κοινωνικούς αγώνες. Είναι αυτό που ωθεί κάθε μέρα να ξυπνάω και να μπαίνω στην τάξη και να μένω εκεί. Έτσι, αυτό είναι ένα εκπληκτικό πλεονέκτημα σε αυτήν την περίπτωση, επειδή αυτό που όλοι οι άνθρωποι, νομίζω, αναζητούν ανεξάρτητα από το αν ασχολούνται με την κοινωνιολογία ή την καθαριότητα ή οποιαδήποτε εργασία είναι να κάνεις κάτι που θα σε έσπρωχνε από το κρεβάτι κάθε πρωί. Ειδικά, αν με αυτό συνεισφέρουμε στη δημιουργία μιας κοινωνίας στην οποία θέλουμε να ζήσουμε. Κατά την άποψή μου αυτό θα μπορούσε να αναδείξει την αξία της κοινωνιολογίας, αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο με πολύ διαφορετικό τρόπο. Όπως γνωρίζουμε, η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, αυτός ο κλάδος, γεννήθηκε, αρχικά, από την πλευρά της εξουσίας, από την πλευρά του κράτους, από την πλευρά της εργοδοσίας, για να ελέγξει, να ερευνήσει τι κάνουν, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι ώστε να μπορέσουν να τους πειθαρχήσουν καλύτερα. Στη συνέχεια, όμως, εξελίχθηκε με τέτοιο τρόπο που τώρα είναι επίσης ένα εργαλείο, με το οποίο οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν κατά κάποιο τρόπο να έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των πληροφοριών σχετικά με την εργασία τους.
Υπάρχει κάποιος ερευνητής ή κάποιος κοινωνιολόγος του οποίου το έργο θεωρείτε ιδιαίτερα σημαντικό;
Ο κοινωνιολόγος Michael Burawoy , αυτός ο καθηγητής, σπούδασε στη δεκαετία του ’70, έπειτα έκανε την έρευνα του δουλεύοντας μέσα στα εργοστάσια για πολλά χρόνια ως εργάτης. Έγραψε ένα από τα αριστουργήματά του, το οποίο ονομάζεται Manufacturing Consent, όπου έδειξε πώς οι εταιρείες δημιουργούν κοινωνικές κατηγορίες.
Εσείς τώρα γράφετε κάτι;
Αυτή την περίοδο γράφω δύο διαφορετικές θεωρίες έρευνας, η μια είναι για τα συνδικάτα των μεταναστών. Έκανα έρευνα για τους αγώνες των μεταναστών σε ορισμένους τομείς, κυρίως στη βόρεια Ιταλία, και έτσι αυτό που γράφω τώρα είναι για το πώς μεγαλώνουν αυτά τα συνδικάτα, γιατί οι μετανάστες ενδιαφέρονται να εγγραφούν σε αυτά τα σωματεία και όχι σε κανονικά, καθιερωμένα συνδικάτα, επειδή αυτά είναι πολύ μικρά, ανεξάρτητα συνδικάτα, πολύ αντικρουόμενα, πολύ δραστήρια. Η επόμενη ερευνητική εργασία θα είναι για συνθήκες υγιεινής στους χώρους εργασίας.
Οι έρευνες που κάνετε υποστηρίζονται από το πανεπιστήμιο ή τις κάνετε ανεξάρτητα;
Ναι, πληρώνομαι από το πανεπιστήμιο και μετά μπορείς να αποφασίσεις τι σε ενδιαφέρει. Μπορείς επίσης, να κάνεις αίτηση για επιχορηγήσεις. Έτσι, για παράδειγμα, έκανα αίτηση για υποτροφία, την οποία κέρδισα, και τώρα ξεκινάω την έρευνα.
Τι θα λέγατε σε έναν νέο φοιτητή;
Μια πρόταση ενός μέντορά μου πριν κάνω το διδακτορικό μου, ο οποίος ήταν πολύ ρεαλιστής. Κάποιες καριέρες, όπως αυτές στην κοινωνιολογία, είναι πολύ δύσκολο να ακολουθηθούν. Αλλά αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι να βλέπεις τα πράγματα, όχι από την οπτική γωνία, του τι πετύχες αλλά μέσα από το μονοπάτι που έχεις διασχίσει. Αν αυτό το ταξίδι αποτέλεσε μια πρόκληση, είχε ενδιαφέρον, αν ήταν χρήσιμο για την ανάπτυξή σας. Δεν έχει σημασία αν πετύχατε. Δεν ξέρω, ίσως σε άλλες καριέρες, το επίτευγμά όσον αφορά στη σταθερότητα ή τον μισθό, θα μπορούσε να είναι, καλύτερο από άποψη θέσης, αλλά αν το ταξίδι είναι ενδιαφέρον για εσάς, αν είναι πραγματικά αυτό που θέλατε να κάνετε, προχωρήστε.
